پرورش مهارت دست ورزی در کودکان
مقدمه :
نوشتن یک فرایند پیچیده است
که علاوه بر هماهنگی چشم و دست مهارت های زیاد دیگری را شامل میشود و ناشی از
تقابل فرایندهای حرکتی، حسی، ادراکی، و شناختی است. کودکان در سنین پیش دبستانی نمی توانند از مهارت
نوشتن بهره گیرند زیرا هنوز مهارتهای پیش نیاز نوشتن را فرا نگرفته اند ودر این
مهارتها رشد نکرده اند کودکان در این سنین از لحاظ فیزیکی رشد لازم وکافی برای
استفاده از قلم را به دست نیاورده وانگشتان آنها بر اساس قوانین رشد دیررس ترین
اعضا هستند به همین دلیل در این سن انگشتانی ضعیف دارند . دست ها وانگشتان وچشم ها
در کارهای ظریف مثل نوشتن کاملا در اختیار آنها نیستند . چشم ها ودست ها با هم هماهنگی ندارند یکی از
مهم ترین مهارت هایی که می توان آن را پیش نیاز نوشتن دانست مهارت های حرکتی است . رشد حرکتی
کودکان در درجه ی اول به رسش فیزیکی کلی ، خصوصاً رشد استخوان بندی و رشد عصبی – عضلانی وابسته است وسپس تمرینهای
قبل از ورود به مدرسه یعنی دوره پیش دبستان می تواند رشد همه جانبه ی جسمانی به خصوص رشد عضلات دست
وتوانمند شدن ساختمان عضلات ، مفاصل واستخوانهای انگشتان ، کف دست ، مچ وبازو
وهماهنگی میان آنها وچشم را سبب شود. به طور کلی تمام مهارتهای حرکتی با تمرین رشد
پیدا می کنند .
مهارت های حرکتی دربرگیرنده ی مهارت های زیر هستند .
·
مهارت های حرکتی درشت
·
تعادل
·
مهارت های حرکتی ظریف
·
هماهنگی چشم و دست – چشم و پا
مهارت
های حرکتی درشت :
مهارت های حرکتی درشت به
توانایی حرکت دادن بخش های مختلف بدن اشاره دارند . هدف این گونه فعالیت ها کمک به
رشد حرکات بدنی مؤثرتر ، نرم تر و افزایش ادراک کودک از جهت گیری فضایی و آگاهی
بدن است .
فعالیت های درشت به صورت فعالیت های راه رفتن ،
پرتاب کردن ، گرفتن و ... می شود .
تعادل :
تعادل عبارت است از توانایی فرد در حفظ و
بازیابی حالت یا وضع بدن ؛ تعادل عنصر اصلی مهارت های حرکتی است . وقتی بدن تعادل
می یابد که مرکز ثقل بدن مستقیماً بر سطح اتکا قرار گرفته باشد .
حرکات درجا و ثابت نظیر : حرکات و اشارات بدنی
، بازو ها و ران ها نیز در شرایطی رخ می دهد که مرکز ثقل با سطح اتکا مطابقت کند .
اگر مرکز ثقل به بیرون از سطح اتکا انتقال یابد ، بدن در فضای عمومی و در هر سو
حرکت خواهد کرد . حرکت ضعیف یا کارآمد منوط به این است که که تا چه حد فرد قادر
است تعادل خود را کنترل کند و تعادل از دست رفته را مجدداً برقرار کند .
مهارت های حرکتی ظریف :
فعالیت های حرکتی ظریف این نوع حرکات با کمک
عضلات بزرگ وکوچک وبا هماهنگی حواس به خصوص چشم انجام می شود .
فعالیت های حرکتی ظریف فعالیت های پیش نیاز
نوشتن و دست خط هستند . هماهنگی حرکتی ظریف ، مستقیماً مربوط می شود به رشد و
تکامل ماهیچه های ریز دست که در انجام تکالیفی نظیر نوشتن به کار برده می شود .
هماهنگی چشم ودست :
هماهنگی چشم و دست و اعمال حرکتی
ظریف وسایل بیان دستی است . هر یک از این مهارت ها در ایجاد ارتباط غیرکلامی ما
مؤثر است . عمل هماهنگ و یک پارجه چشم و دست – پا و چشم درایجاد یک حرکت
مؤثر و کارآمد ، مستلزم یک پیوند حرکتی – ادراکی است . رشد و تکامل
هماهنگی چشم و دست ، کودک را بر انجام مناسب اعمال حرکتی درشت ، قادر خواهد ساخت .
بنابراین در اجرای الگوهای متنوع حرکت در بازی و کار او را توانایی خواهد بخشید .
هماهنگی چشم و پا ، در رشد الگوهای حرکت درشت ، هم چون حرکات جابه جایی ، حرکات
موزون و فعالیت های دستکاری ، ضروری است .
هر کدام از فعالیتهای ارائه شده فقط برای کسب
مهارت در همان زمینه وبه منظور انجام کاری ویژه صورت نمی گیرد بلکه هر فعالیت در
واقع می تواند به ارتقای سطح مهارتها در زمینه های دیگرکمک کند مانند :
ü رشد
کلامی وزبان
ü رشد
مفاهیم پیش نیاز ریاضی وعلوم
ü رشد
اجتماعی
ü پرورش
حواس پنجگانه
ü خلاقیت
و....................
منابع :
1-
کول ، ونیتا
، برنامه آموزش وپرورش در پیش دبستان
. ترجمه فرخنده مفیدی . تهران 1391
2-
مفیدی ، فرخنده . مبانی آموزش وپرورش در دوره
پیش دبستان . تهران 1390
3-
نادری ، عزت الله ، سیف نرافی ، مریم .
اختلالات یادگیری . امیرکبیر 1382
4-
مجله ناتوانایی های یادگیری ، تابستان 1391دوره
ی 1 شماره 3/ 45-29
5-
فراستیگ ، ماریان ، ولتی ، لف آور و ویتلسی .
آزمون پیشرفته ادراکی – بینایی فراستیگ . ترجمه دکتر مصطفی تبریزی و
معصومه موسوی . فراروان 1392
